Hava Kanallarında Kaçaklar
Kanal sisteminde hava kaçak miktarının istenilen limitler içinde olması aşağıda belirtilen hususlar açısından önemlidir.
• Gereğinden büyük veya az verimli cihazların kullanılması sonucu ortaya çıkabilecek ilave enerji maliyetinin bertaraf edilmesi ve enerjinin boşa kullanılmasının engellenmesi • Hava kaçağının çok yüksek olması neticesinde hava dağılımının sağlanması için gereken ilave işçilik maliyetinin engellenmesi
• Hava kaçağına bağlı olarak sesin minimuma indirilmesi
• Özellikle frekans değiştiricılerin kullanıldığı sistemlerde karşılaşılan problemler Sıfır kaçak tehlikeli gazların dağıtım sistcmlerinde aranan özellik olmakla birlikte normal uygulamada amaç değildir. Böyle bir amaç çok fazla işç ilik ve zaman alacağından maliyeti çok fazla artıracaktır. Hava Kaçağı - Alan ilişkisi Yuvarlak veya dikdörtgen kanallarda hava kanalındaki kaçak miktarı, her ne kadar değişen kanal ebadına veya kullanılan fittings sıklığına göre değişsede pratik olarak hava kanalı alan ıyla orantılı değişmektedir.
Hava Kaçağı Alan İlişkisi
Yuvarlak veya dikdörtgen kanallarda hava kanalındaki kaçak miktarı, her ne kadar değişen kanal ebadına veya kullanilan fittings sıklığına göre degişsede pratik olarak hava kanalı alaniyla orantılı degişmektedir.
Hava Kaçağı Basınç İlişkisi
Verilen bir basıncta dikkate alınan kanal alanının bir orifisinde olan hava kaçağı, orifisin şekline göre değişecektir. Monte edilen kanal sisteminde kacak orifisleri değişik ölçülerde olacaktir. Dolayısıyla basınç / hava kaçağı bağlantısı ile ilgili kesin bir değer verme imkanı yoktur. Ancak yapılan testler göstermiştir ki hava kaçağı basıncın 0,65 gücü ile orantılıdır. Bu değer EUROVENT tarafından 2/2 dökumanin hazirlanmasında kabul edilmiştir.
Hava Kaçaklarında Kabul Edilebilir Limitler
• Hava kaçaklarında izin verilen limitlerin ele alınmasında öncelikle kanallardaki basınç sınırları ele alınmalıdır.
• Yüksek basınçta çalışmakta olan tüm kanalların test edilerek hava kaçak limitleri uygunluğu saptanmalıdır. Orta basınç ve düşük basınçta olan kanal sistemlerinin sızdırmazlık testlerinin yapılması standatlarda bir zorunluluk olarak getirilmemelidir. Orta ve düşük basınçll kanallarda basınç testi isteniyorsa projenin spesifikasyonlarda bu hususun belirtilmesi gereklidir. Izin verilen hava kaçağı DW 142'de sızdırmazlığın dört basınç standardı altında toplanmıştır. Class A, B, C için verilen değerler Eurovent'te belirtilen değerlerin aynısıdır. DW 142 düşük basınç kanal sistemlerinde Class A, orta basınç kanal sistemlerinde Class B ve yüksek basınç kanal sistemlerinde Class C ve Class D sızdırmazlık standartlarını belirtmektir.
• Tablo 1.2'de verilen değerlerin kullanılmaslyla her basınç sınıfında izin verilen hava kaçak miktarları hesaplanmıştır.
• Hava Kaçağı - Toplam Hava Debisi Ilişkisi • Hava kaçağı kanal yüzey alanına bağlı olduğu için hava kaçağı toplam hava miktarının bir yüzdesi olarak belirtilemez. Aynı zamanda performans standartı olarakta belli bir hava kaçak yüzdesi kabul edilebilir bir değer olarak verilemez. Ancak yapılan bir cok testler çalışma şartlarında düşük basınç klima kanalların da hava kaçaklarının toplam hava miktarının % 6'sı kadar, orta basınç klima kanallarında % 3'ü kadar, yüksek basınç klima kanallarında da % 2 - % 0,5'i kadar olacağını göstermiştir. Şekil 1.4 hava miktarının yüzdesi olaı ak hava kaçak miktarını vermektedir. Tasarımcı için önemli olan kanal sisteminde kaç aklar nedeniyle olacak ve izin verilen toplam hava kaçağının bilinmesidir. Dolayısıyla tasarımcı basınç sınıfı (Class A, B, C) toplam kanal yüzey alanını hesaplar, sistemin ortalama basınç farkını (pressure difference) tahmin eder ve çalışma debisini de ekleyerek Tablo 11 vasıtasıyla toplam kaçak miktarını ve bunun debiye oranını bulabilir. Ayrıca tasarımcı kabul edebileceği toplam hava kaçağı miktarına karar verir. Toplam kanal yüzeyini hesap ederek sistemin basınç farkını (system pressure cifference) tahmin eder ve bu bilgiler ışığında gereken basınç sınıfına karar verir.
Kanalda Hava Kaçak Testinin Yapılması
A - Sızdırmazlık Sınıfı Belirlenecektir.
SINIF A 500 Pa. Pozitif basınca kadar SINIF
B 1000 Pa. Pozitif basınca kadar SINIF
C 2000 Pa. Pozitif basınca kadar SINIF
D 2500 Pa. Pozitif basınca kadar
B - Test Basıncı Belirlenecektir. Test yapılacak her bir zonun test basıncı belirlenmeli ve test basıncı ortalama basıncını karşılamalıdır.
Pm = Ortalama çalışma basıncı,
P1 = Kanal başında çalışma basıncı,
P2 = Kanal sonunda çalışma basıncı
C - Test Zonları Belirlenecektir. Test cihazı ve sahada çalışma şartları dikkate alınmalıdır.
D - Test Yapılacak Kanal Alanı Hesaplanacaktır.
E - Izin Verilen Toplam Hava Kaçak Miktarı Hesaplanacaktır.
F - Test Prosedürü
• f1 Kanallarda hava kaçağı özel bir cihazla ölçülür. Burada örnek olarak verilecek olan cihaz FLAKT/ABBA modelidir. ABBA: hız ve hava debisinin ayarlanabildiği bir fan, statik test basıncının ve boru içinden geçen hava debisinin okunduğu 2 adet U tube monometre: 100 veya 50 mm çapında biçme borusu ve şexible borudan oluşmaktadır.
• f2 Testi yapılacak bölümlerdeki bütün açıklıklar (menfez bağlantı ağızları, branşman ağızları vb.) sızdırmazlık sağlanacak şekilde kapanır.
• f3 Test cihazı uygun bir şekilde hava kanalına bağlanır ve fan çalıştırılarak devri yavaşça arttırılmaya başlanır. Burada amaç kanal içini basınçlaşırıp öngörülen kanal test basınç değerine ulaşmaktır. Bu değer kanal üzerine monte edilen onometre sayesinde okunur ortalama statik basınç değerine ulaştıktan sonra ölçüm yapılmadan önce fan 5 dakika çalıştırılmalıdır.
• f4 Ikinci manometrede(fan ile kanal arasındaki boruya bağlı olan) okunan basınç farkı havanın hızından basıncı gösterir. (velocity head), bu da ölçarn yapılan kanalın her tarafı kapalı olmasına rağmen hava hareketinin olduğuna yani bir miktar havanın dışarıya sızdığını gösterir. Burada amaç sıfır sızdırmazlık olmadığından yapılan ölçüm sonucuna göre seçilen sızdırmazlık sınıfının kabul edilebilir hava kaçağı limitleri dahilinde olması kabul edilebilir sonuçtur. Alınan basınç değeri, üretici firmanın sağladığı çevrim tabloları veya grafikler yardımıyla kanal kesitindeki kaçak miktarı tespit edilir. Test 15 dakika boyunca sürdürülüp kaçak miktarlarında artış olup olmadığı gözlenmelidir.
• f5 Alınan sonuçlar test raporuna işlenir.